De wond'ren werden woord en dreven verder Jan Blokker/jul20

De wond'ren werden woord en dreven verder Jan Blokker 320 blz

De opdracht om dit hoek te schrijven werd me door het uitgevershuis kluwer verstrekt in de zomer van 1986. dat wil zeggen een jaar voordat
de naam van de firma een aantal weken lang prominent zou figureren in de nieuwsrubrieken van de nationale media. Die roerige gebeurtenissen van 1987- aan het eind waarvan Kluwer niet was "meenomen* door Elsevier, maar een fusie bad gesloten met Wolters- hebben mijn schrijfbezigheden in geen enkel opzicht beïnvloed. De opdracht bleef onverlet evenals de afgesproken werkwijze.
Essentie van de opdracht was een hoek dat het honderdjarig bestaan van de in 1889 ais een eenmansbedrijf begonnen uitgeverij zou
markeren. De bedoeling was nadrukkelijk niet om een gedenkboek , zelfs geen gelegenheidsuitgave, maar een zo algemeen mogelijke geschiedenis van een eeuw gedrukte kennis- en informatieoverdracht in Nederland: boek. krant, periodiek en advertentie. Radio en televisie zouden niet dan in afgeleide zin aan de orde komen, bet woord Kluwer hoefde niet te vallen.
Over elk van de bovengenoemde categorieën zou een monografie denkbaar - en wenselijk - zijn van dezelfde omvang als dit boek tenslotte heeft gekregen Merkwaardig genoeg ontbreken ze. Voor zover het gaat om de periode tussen 1889 en 1989 zijn we eigenlijk alleen op het terrein van de persgeschiedenis betrekkelijk rijk bedeeld. Over het boek en de boekenbranche, en over de rol van advertentie en reclame als informatiedragers, is wijdverspreid weliswaar zeer veel gepubliceerd. Maar zelden in enigerlei al was het maar onderlinge samenhang, bijna
altijd incidentsgewijs: zodra feestelijke jubilea dan wel smartelijke teloorgangen inspireerden tot terugblikken, die in de meeste gevallen
vervuld waren van nostalgische anecdotiek. Daarmee wil geenszins beweerd zijn dat dit boek in een leegte zou voorzien. Het geeft in z'n globale opzet misschien wel ongeveer aan wat. en hoe veel. in termen van geschiedschrijving nog allemaal ingevuld zou moeten worden. En op z’n mooist prikkelt het belangstellende onderzoekers om alsnog aan de slag te gaan: in de even serene als gastvrije bibliotheek bijvoorbeeld van de vereniging ter bevordering van de belangen des Boekhandels waar bet kostbaarste materiaal bestorven ligt in repertoria, adreslijsten, verenigingsstukken en n andere bouwstofachtige archivalia. Bouwstoffen - zo noemde de Haarlemse boekhandelaar Arie Cornelis Kruseman indertijd al zijn geschiedenis van de Nederlandse Boekenbranche maar zijn klassieke inventaris dateert van 1888. En bestreek het tijdperk tussen 1830 en 1880.
Voor het samenstellen van mijn inventaris heb ik de voorkeur gegeven aan een thematische boven een chronologische benadering. Dit zou tot nadeel kunnen hebben dat de lezer tot vijf keer toe als het ware bij het begin moet beginnen, en zo nu en dan gebeurtenissen vermeld ziet
worden die hij al eerder was tegengekomen. Als mogelijk voordeel liet ik de overweging gelden dat gegeven historische feiten nooit zo voldongen zijn, of ze kunnen vanuit een telkens andere optiek ook telkens in een ander licht worden ervaren. Na een inleidend hoofdstuk waarin zoiets als een cultuur-politieke luchtfoto van honderd jaar Nederlandse Samenleving is beproefd. heb ik gekozen: de vooral sociale ontwikkeling van het ambacht der typografen ; de wederwaardigheden op technisch en organisatorisch van de Branche; de drijfveren van hen die als Boodschappers bezig - en nog altijd zijn - met wat een zelfbewuste drukker in de 19de eeuw de verspreiding noemde van licht, waarheid en liefde'; en tot slot de duistere wellicht ontoegankelijke, en in ieder geval ternauwernood ontgonnen geschiedenis van de Lezers. Dat ik in een korte epiloog alsnog de geschiedenis van Kluwer heb aangestipt . mag niet worden uitgelegd als een beleefdheidsgebaar naar
de opdrachtgever die er. zoals gezegd, ook nooit om gevraagd heeft, Maar in veel opzichten leek mij het besluit van de Friese aspirant[-onderwijzer om een veilige schoolmeestersbetrekking in te ruilen voor het wat minder verzekerde bestaan als kleine, zelfstandige boekverkoper
-uitgever, typerend voor het laat- 19de-eeuwse ondernemersoptimisme- zoals de verdere bedrijfsontwikkelingen van wat .Kluwer in 1889 begon me exemplarisch voorkwamen voor de revolutie die de wereld van het drukwerk in honderd jaar heeft doorgemaakt.
Bij het schrijven ben ik "begeleid" door een redactiecommissie die zich per binnengekomen hoofdstuk over mijn tekst boog. en daar haar
kanttekeningen of vraagtekens bij plaatste. Zij bestond uit Pieter Hagers. Geert Hupse. Krans Janssen. Harko Keijzer en Krank van der
Wal, alsmede Kees Nicuwenhuijzen die als vormgever van meet af aan bij de wording betrokken was. Van hun diverse deskundigheden heb ik
even graag en dankbaar geprofiteerd als van de liberale wijze waarop ze mij mijn gang lieten gaan.De titel tenslotte heb ik gevonden in een regel uit het gedicht De Wolken van Martinus Nijhoff Daarin herinnert de ik-fïguur zich hoe hij als kind met zijn moeder in de hei lag. en dat zij vroeg wat hij in de wolken zag. ik riep: Scandinavië, en: eenden, daar gaat een dame. schapen met een herder - de wond'ren werden woord en dreven verder.' De manier waarop ik de regel voor dit boek wilde laten klinken, is dus enigszins losgezongcn van z'n oorspronkelijke betekenis. Maar dat mocht van Nijhoff.
Vaste Prijs: 5 Euro
Gewicht:1 kg 420 gram