Oud-Romeins Marmer Sarcofaagfragment met de dochters van

Sarcofaagfragment met de dochters van koning Lycomedes

- Meesterwerk! -

- Museumparallellen -

- Gepubliceerd -

Oud-Romeins, 1e eeuw voor Christus - 1e eeuw na Christus.

Marmer.

Hoogte 74 cm; breedte 79,5 cm en diepte 18,3 cm

HERKOMST:

- Sotheby & Co-veiling, Londen, 1972.
- Japanse privécollectie.

CONDITIE: Goede staat van instandhouding, zonder restauraties.

PUBLICATIE:

- Sotheby & Co, Catalogus van Egyptische, West-Aziatische, Griekse, Etruskische en Romeinse oudheden, ook islamitisch aardewerk. Londen. 27 de Marzo de 1972. Lote 184 (illustratie in de plancha XVII).

BIBLIOGRAFIE:

- ELVIRA BARBA, M.A. Manual de iconografía clásica. Silex. 2008.
- ESTACIO. Aquileida. Padilla Libros. 2012.
- FRIEDLAND, EA; SOBOCINSKI, M.G.; GAZDA, E.K. (red.). Het Oxford Handbook of Roman Sculpture. Oxford Universiteit krant. 2015.
- GRIMAL, P. Het woordenboek van de klassieke mythologie. Wiley-Blackwell. 1996.
- HOMERO. Ilíada. Gredos. 2019.
- KONING, K.C. Achilles: paradigma's van de oorlogsheld van Homerus tot de middeleeuwen. Universiteit van Californië Press. 1987.
- KLEINER, Diana. Romeinse beeldhouwkunst. Yale Universiteitspers. 1992.
- KOUSSER, R.M. Hellenistische en Romeinse ideale beeldhouwkunst: de allure van het klassieke. Cambridge University Press. 2008.
- NOCK, A.D. « Sarcofagen en symboliek ». American Journal of Archeologie, vol. 50, nr. 1 (jan.-maart. 1946), pp. 140-170.
- OVIDIO. De metamorfose. Catedra. 2007.
- PEARCE, John. Dood en begrafenis in de Romeinse tijd. Oxford Universiteit krant. 2020.

BESCHRIJVING:
t
Trapeziumvormig reliëffragment van een sarcofaag met drie vrouwenfiguren, gesneden in hoog reliëf, gekleed in een chiton en versierd met delicate sluiers. Het zijn drie jonge meisjes, de ene in het midden met haar torso voorovergebogen, in volle beweging. De meisjes verschijnen met hun schouders en een van hun borsten bloot, en hun chitons zijn zo fijn dat ze aan hun lichaam blijven kleven en hun slanke anatomie onthullen. De plooien vermenigvuldigen zich op hun lichamen, wat expressiviteit en dynamiek aan het tafereel toevoegt. Achter haar gaan de sluiers lichtjes omhoog, bewogen door de wind. Ze omringen hun hoofd en lichaam, vullen de ruimte en voegen opwinding toe aan de compositie, op een vergelijkbare manier als wat te zien is in twee reliëfs bewaard in het Musée du Louvre, uit een vergelijkbare periode (afb. 1 en 2). Dit stel fijne en golvende doeken is ook terug te vinden in ronde sculpturen, zoals het geval is bij een Victoria die bewaard wordt in het British Museum (fig. 3).

Deze complexe set panelen draagt in grote mate bij aan de driedimensionale constructie van de scène. Het reliëf weerspiegelt het perspectief effectief en bereikt het hoge reliëf op de schouders van de meisjes, en zelfs de ronde vorm op hun hoofd, die nu verloren is gegaan. De plooien van de sluiers achter haar zijn daarentegen vervaagd, waardoor de overgang tussen de verschillende niveaus van reliëf wordt verzacht. Op deze manier wordt een bijna sfeervol aspect van de ruimte geconstrueerd, harmonisch en naturalistisch, waarbij niet het contrast tussen figuur en achtergrond wordt gezocht, maar eerder de organische uitstraling van de compositie. Het is hetzelfde soort beeldhouwwerk dat terug te vinden is in grote Romeinse werken uit dezelfde periode, zoals het geval is bij de Ara Pacis (fig. 4).

Het fragment is afkomstig van een van de zijkanten van een monumentale sarcofaag, waar de scène van Achilles aan het hof van koning Lycomedes werd weergegeven. Er is nog een fragment van hetzelfde stuk, waarin Achilles vermomd als meisje verschijnt en vergezeld wordt door twee van de prinsessen, die vluchten nadat ze zijn ware identiteit hebben ontdekt (fig. 5). Dit verhaal maakt deel uit van de jeugd van Achilles en gaat vooraf aan zijn mars naar de Trojaanse oorlog. Zijn moeder, de Nereid Tethys, wist dat haar zoon zou sterven in de strijd, dus verborg ze hem in Esciros, aan het hof van koning Lycomedes. Daar bleef de jongen verborgen, vermomd als meisje, en werd hij verliefd op een van de prinsessen, de jonge Deidamía. Toen ze zwanger werd, nam Achilles het besluit van haar moeder over om oorlog te vermijden, besloot in vrede in het gynaeceum te blijven en afstand te doen van de onsterfelijke glorie van de strijd.

De ziener Calchas had voorspeld dat zonder Achilles in zijn gelederen de Grieken de Trojanen nooit zouden kunnen verslaan. Dat is de reden waarom, zodra zijn aanwezigheid in Esciros wordt ontdekt, Ulysses en Diomedes op zoek zullen gaan naar hem, vastbesloten hem mee terug te nemen. Aangekomen bij het hof van de koning boden de Grieken de jonge prinsessen allerlei geschenken, jurken en sieraden aan, waaronder echter verschillende wapens. Toen Achilles ze zag, kon hij het niet laten om achter hen aan te rennen, hen met een deskundig oog te bewonderen en zo haar ware identiteit te onthullen, tot verbazing van alle prinsessen behalve Deidamia, die toen wist dat hij haar minnaar nooit meer zou zien. De jongeman verraadt zichzelf terwijl hij geconfronteerd wordt met de onmogelijkheid om zijn heroïsche aard te verbergen, en toont opnieuw de valkuil aan van het vechten tegen het eigen lot, een belangrijk thema in het Griekse verhaal.

Achilles was de grootste held van de Trojaanse oorlog, dus in de Griekse en Romeinse tijd waren de afbeeldingen van hem veelvuldig aanwezig in allerlei artistieke voorstellingen, tot in de tijd van het Late Rijk. In deze scènes werden niet alleen zijn heldendaden weergegeven, maar ook zijn jeugd en jeugd: Thetis 'poging om hem onsterfelijk te maken, door hem onder te dompelen in de Styx-lagune, ondersteund door een hiel; zijn opleiding door de centaur Chiron en zijn aanwezigheid onder de dochters van Lycomedes.

Volgens Plinius in zijn Natural History werd het thema Achilles onder de dochters van Lycomedes in de oudheid populair door een Hellenistisch schilderij van Atenión de Maronea. Deze originele compositie was waarschijnlijk de oorsprong van verschillende versies van het thema die te vinden zijn in Pompeiaanse schilderijen, sarcofagen en mozaïeken uit de keizerlijke Romeinse tijd. Het zal ook een relatief veel voorkomend thema zijn in Romeinse sarcofagen. Van de verschillende die versierd zijn met scènes met Achilles in de hoofdrol, wijden er verschillende de voorkant of een van de zijkanten aan de aflevering van Skyros. Misschien wel de meest complete, aangezien deze de figuren op het deksel en al hun fronten omvat, is degene die bewaard is gebleven in het Beiroet Museum en uit Tyrus (afb. 6). In dit geval wordt Achilles ontmaskerd door de trompet van Ulysses te horen, een andere versie van de klassieke teksten, in een scène die op een van de korte zijden van de sarcofaag verschijnt.

In het Musée du Louvre bevindt zich nog een redelijk complete sarcofaag, met als onderwerp Achilles tussen de dochters van Lycomedes in het frontale vlak (fig. 7). Het is een scène met een grote compositorische en expressieve rijkdom, vol details en in zeer hoog reliëf uitgewerkt. In hetzelfde museum bevindt zich een sarcofaagfront met hetzelfde thema (fig. 8), bewerkt met een wat lager reliëf maar met hetzelfde verlangen om de ruimte te vullen, op zoek naar een plastisch spel en verhaal. Nog ruwer uitgevoerd dan deze twee voorbeelden is een ander sarcofaagfront (fig. 9), waarop te zien is dat Deidamia de wapens van Achilles probeert af te pakken om zijn vertrek te voorkomen. In deze versie van het beeld vergezellen alleen de prinsessen Achilles, en noch Odysseus noch Lycomedes verschijnen. Het drama van Deidamia's wanhoop is ook de hoofdrolspeler in een andere voorstelling van een sarcofaag, in dit geval uit de Getty Villa in Malibu (afb. 10). In het reliëf lijkt Achilles nog steeds te twijfelen tussen zijn lot en zijn liefde. Fijne fragmenten van het onderwerp, van sarcofagen zoals dit stuk, zijn ook bewaard gebleven in de Ny Glyptothek in Kopenhagen (afb. 11) en het Metropolitan Museum of Art in New York (afb. 12).

In de eerste krijgen de fijn gesneden stoffen van de kleding een bijzondere prominente plaats in een scène met meerdere figuren en een wildgroei aan motieven. In de tweede daarentegen is alleen het pantser, versierd met de kop van een gorgon op de borst, de klinkende aanwezigheid, die door Odysseus aan de voeten van Achilles wordt geworpen.

Arthur Darby Nock legt uit dat deze voorliefde voor verhalen over Achilles en andere helden in de versiering van Romeinse sarcofagen zijn oorsprong vindt in het idee dat elke scène uit de verre oudheid, al dan niet dramatisch of begrafenisachtig van thema, al dan niet in scène gezet kan worden als een een parallel met de figuur van de overledene, voegde waardigheid toe aan de nagedachtenis van de overledene. Deze thema's zouden zijn gekozen om de sarcofaag te versieren vanwege hun betekenis, maar ook als verwijzing naar de Griekse oudheid. De auteur suggereert dat deze constructie van een mythische context in de begrafeniskunst daarom zou functioneren als een middel om de overledene te heldhaften en te verheerlijken.

PARALLELLEN:

Afb. 1 Reliëf met maenade. Romeinse koninkrijk, 1e eeuw na Christus. Marmer. Musée du Louvre, Parijs. Inv. Ma709.

Afb. 2 Reliëffragment met maenaden. Romeinse koninkrijk, 1e eeuw na Christus. Marmer. Musée du Louvre, Parijs, Inv. Ma3626.

Afb. 3 Fragment van Victoria in marmer. Romeins of Hellenistisch koninkrijk, uit Halicarnassus, 1e eeuw voor Christus. Brits Museum, Londen. Inv. 1857.1220.334.

Afb. 4 Reliëf met Tellus Mater uit de Ara Pacis, jaren 13-9 v.Chr. Museo dell'Ara Pacis, Rome.

Fig. 5 Fragment van dezelfde sarcofaag, waarbij Achilles onbedekt de door Ulysses aangeboden wapens pakt. Geveild bij Sotheby's Londen op 27 maart 1972, lot 183.

Afb. 6 Zijkant van de sarcofaag met Achilles tussen de dochters van Lycomedes, luisterend naar de in marmer uitgehouwen oorlogstrompet. Romeinse koninkrijk Tyrus, Libanon, 3e eeuw na Christus. Nationaal Museum van Beiroet. Inv. 607.

Afb. 6 Zijkant van de sarcofaag met Achilles tussen de dochters van Lycomedes, luisterend naar de in marmer uitgehouwen oorlogstrompet. Romeinse koninkrijk Tyrus, Libanon, 3e eeuw na Christus. Nationaal Museum van Beiroet. Inv. 607.

Afb. 7. Sarcofaag met hetzelfde thema. Romeins koninkrijk, 210-220 n.Chr. Marmer. Musée du Louvre, Parijs. Inv. Ma3570.

Afb. 8. Voorkant van de sarcofaag met Achilles tussen de dochters van Lycomedes. Romeins koninkrijk, vanuit een zolderwerkplaats, ca. 240 n.Chr. Musee du Louvre, Parijs. Inv. Ma2120.

Afb. 9. Sarcofaag met hetzelfde thema uitgevoerd in marmer. Romeins koninkrijk, 200-230 n.Chr. Brits Museum, Londen. Inv. 1805.0703.154.

Fig. 10. Zijkant van sarcofaag met hetzelfde thema, uitgehouwen in marmer. Romeins koninkrijk vanuit een zolderatelier, 180-220 n.Chr. De Getty-villa, Malibu. Inv. 95.AA.80.1.

Afb. 11. Fragment van een sarcofaag met hetzelfde thema, uitgehouwen in marmer. Romeinse koninkrijk. Ny Carlsberg Glyptothek, Kopenhagen.

Fig. 12. Rechteronderhoek van een sarcofaag met het thema Achilles ontdekt door Ulysses. Het toont een borstplaat en twee voeten. Romeins koninkrijk, 160-180 n.Chr. Marmer. Metropolitaans Museum voor Kunst, New York. Inv. 18.145.41.



Opmerkingen:

Het stuk is inclusief echtheidscertificaat.
Het stuk bevat een Spaanse exportvergunning (paspoort voor de Europese Unie). Als het stuk bestemd is buiten de Europese Unie, moet een vervanging van de exportvergunning worden aangevraagd. Dit proces kan tussen de 1 en 2 weken duren.


Hét online veilinghuis voor jou!

Catawiki is het meest bezochte online platform in Europa voor bijzondere objecten geselecteerd door experts, en biedt wekelijks meer dan 65.000 objecten aan voor de veiling. Het is onze missie om onze klanten een spannende en probleemloze ervaring te bieden bij het kopen en verkopen van bijzondere, moeilijk te vinden objecten.


Waarom Catawiki?

Lage veilingkosten

Al onze objecten zijn gecontroleerd door onze 240+ experts

24/7 meebieden in onze app.

Bieden is uitsluitend mogelijk op de website van Catawiki. Maak eenvoudig een gratis account op de website aan en biedt direct mee!

Kavel omschrijving


Biedingen zijn alleen geldig via de website van Catawiki.